Rusiye işğal etken Qırımda yerli Rusiye ükümetiniñ sabıq baş nazir muavini ve Rusiye Federatsiyası Devlet dumasınıñ sabıq deputatı Ruslan Balbek taqip etile. Qırımnıñ Rusiye yolbaşçısı Sergey Aksenovnıñ taqımından sabıq aza uquq qoruyıcılardan uzun müddet devamında saqlanğan edi, amma neticede yaqalandı ve SİZOğa qapatıldı. Onıñ taqip etilüvi Aksenovnıñ Qırımnıñ Rusiye akimiyetini Kremlge «gizli şikâyetleri» içün intiqamı ola, dep aytalar. Qırım siyasetinde ne ola ve işğalcilernen işbirligi yapqan Ruslan Balbek ne beklemeli, Qırım.Aqiqatnıñ maqalesinde tarif etile.
Ruslan Balbek – qırımlı siyasetçi, keçmişte Sudaqlı bir iş adamı. Qırım siyasetine 2014 senesi Rusiyeniñ Qırım işğali ve ilhaqı neticesinde keldi. Rusiye siyasetindeki Qırım akimiyetinde o, Qırımda Rusiye akimiyetini tanımağan ve Balbekni tenqit etken Qırımtatar Milliy Meclisine qarşı muhalifet olıp, qırımtatar saasını idare etken edi. Amma Ruslan Balbekniñ özü Rusiye işğal etken Qırımda Sergey Aksenov ve sistemasına qarşı çıqqan soñ SİZOğa oğradı.
Türkiyeden Kabardin-Balkariyağa
Qırımdaki Rusiye Federatsiyası İç işler nazirliginiñ idaresiniñ isteginen Rusiye uquq qoruyıcıları Rusiye Devlet dumasınıñ sabıq Qırım deputatı, Qırımnıñ Rusiye ükümetiniñ sabıq baş nazir muavini Ruslan Balbekni yaqaladı.
Avgust ayında Qırımda Rusiye uquq qoruyıcıları onı qıdıruvğa ilân etti. Bir aydan ziyade tahqiqattan saqlandı. Amma bulunğan yerlerini qıdıruvğa resmiy şekilde ilân etilmezden evel de deñiştirip başladı.
Rusiye muhalifetçisi İlya Ponomarevniñ bildirgenine köre, iyünniñ soñunda sabıq siyasetçi «Türkiyede saqlanğan edi». Anda «siyasiy sığınaq almağa» tırışqan eken, dep yazdı «Krımskiy kanal» Telegram kanalı.
Avgust ayında Qırım saifeleri qaçqan sabıq siyasetçi Krasnodar ülkesinde saqlana, hususan «kiçik musafirhanelerde qala, iç bir yerde bir künden ziyade qalmay ve cep telefonları toqtamayıp deñiştire», dep bildirgen edi.
Bu malümatnı tasdıqlamaq ya da inkâr etmek imkânsız edi.
Ruslan Balbek sentâbr ayında Kabardin-Balkariyada yaqalandı. Rusiye Federatsiyasınıñ bu regionı Rusiyeden seferberlikten qaçqan ve Rusiyeniñ Ukrayinağa qarşı büyük istilâsı vaqtında taqiplerden qurtulmaq içün rusiyeliler qaçqan Gürcistan sıñırında buluna.
«Gizli şikâyet» ve «iftira»
Al-azırda sabıq siyasetçi, Qırımdaki Rusiye Federatsiyasınıñ İç işler nazirliginiñ idaresi malümatına köre, apiske alındı. Yaqalanması ve cinaiy davasınen bağlı açıq izaatları yoq.
Onı Rusiye Federatsiyası Ceza kodeksiniñ eki maddesine istinaden qabaatlaylar: 272-nci maddesiniñ 3-ünci qısmı (bilgisayar malümatına qanunsız irişüv) ve 128.1 maddesiniñ 5-inci qısmı (şahısnı cınsiy toqunılmazlıq ve şahsiyetniñ cınsiy serbestligi ya da ağır ya da pek ağır cinayetke qarşı cinayette qabaatlavınen birleştirilgen iftira).
Bu maddelerge köre büyük para cezası berile, beş yılğa qadar azatlıqnıñ sıñırlanması ya da azatlıqtan marum etilmesi mümkün.
Z-saifeler haber etkenine köre, Ruslan Balbek «yerli akimiyet aqqında yañlış malümat derc etken, hızmet malümatını sızdırğan» «Telegram kanallarını açtı ve olarnı maliye etti». Qırımda «onıñ iş ortaqları» tutulğan eken, dep bildire Z-kanalları.
Yılnıñ başında Qırımda jurnalist Anna Gajala SİZOğa yollanıldı.
Onı iftira cinaiy maddesine istinaden taqip etkenleri belli oldı – Rusiye prezidentiniñ memuriyetine Qırım yarımadası sakinleriniñ problemlerini şikâyet etken eken. Bu davanıñ daa bir mabüsi olaraq Fatime Sovhoz qayd etildi.
Qabaatlav tarafınıñ malümatına köre, Anna Gajala Ruslan Balbekten vazife alıp, Rusiye prezidentiniñ memuriyetine Qırımdaki vaziyetnen bağlı gizli şikâyetlerini yollağan eken.
Sabıq deputat bunı açıq şekilde izaatlamağan edi.
Anna Gajala qabaatını inkâr etip, «bir vaqıt bir gizli şikâyet yazmadı», dep işandıra. Sabıq siyasetçi akimiyette olğanda onen sıq-sıq körüşkeni içün şübheliler arasında tüşti, dep ayta jurnalistniñ imayesi.
Anna Gajala bir qaç ay Aqmesjit SİZOsında qaldı. Beraber çalışqan Rusiye jurnalistleri ve Rusiye Devlet dumasınıñ deputatları açıq şekilde onı qoruğanları içün onı yibergenler. Amma dava qapatılmadı, şimdi ise Ruslan Balbek de yaqalandı.
Qorantasınıñ mülkini qorumaq içünmi teslim oldı?
Ruslan Balbekniñ yaqalanuv ikâyesi bir qaç yıl evelsi fantastik kibi körünir edi. O, tek Qırımnıñ Rusiye yolbaşçısı Sergey Aksenovğa qoltutmadı. O, Qırım yarımadasınıñ Rusiye akimiyeti sistemasında «qırımtatar kvotasını» qapatıp, bu sistemada qırımtatarlarnı idare etti, memuriy apparat, cemaat teşkilâtları, kütleviy haber vastaları, tasil ve medeniyet müessiseleri saflarında tayinlerge dos-doğru alâqası bar edi.
Soñra Rusiye Federatsiyası Devlet dumasında «qırımtatar kvotasını» qapattı. Devlet dumasınıñ deputatı ve milletler işleri komitetiniñ reis muavini edi.
Ruslan Balbek Rusiye prezidenti Vladimir Putinni faal sürette maqtağanlardan biri edi ve atta oña şiirler bağışlağan edi.
Sabıq siyasetçi halqara meydançıqlarğa «Qırımnıñ sesi» olaraq barıp, Kremlge kelişken narrativler seslendirgen edi. Soñra Rusiye tarafınıñ sanktsiyalarğa oğramamaq içün halqara tedbirlerniñ teşkilâtçılarından eyyet iştirakçileriniñ Qırımdan olğanını gizlegeni belli oldı.
Ruslan Balbek Qırımnıñ Rusiye akimiyetinen çatışqan soñ soy-sopları da bunı is etti. Sudaqta Moskva kontrolindeki yerli memuriyet «izinsiz qurulğan inşaatlarnı yıqtı», anda Ruslan Balbekniñ ailesine ait obyektler de bar edi.
«Merlo» tükânı, Kiparisovaya alleyasında tizesi qullanğan eki alış-veriş noqtasını buldozer yoq etti, «sadıq aksenovcılar» «belediye toprağınıñ» gektarı etrafında «qanunsız qoranı da bozdı». Balbekniñ soy-sopları «coyulğan soyuna» teslim olmaq talabınen muracaat etti, çünki onıñ «akimiyetnen añlaşamağanından» mülkni zararğa ketirmege istegenler yoq», – dep bildire Ukrayinanıñ «Qırımnıñ reintegratsiya birligi».
«Açıq siyaset oynadı»
Ruslan Balbekniñ yaqalanması Rusiye akimiyetiniñ onı kerçekten apiske almağa istegenini köstermey, dep tüşüne «Qırımnıñ reintegratsiya birliginiñ» eksperti Boris Babin.
Onıñ aytqanına köre, sabıq siyasetçi Sergey Aksenovğa qarşı açıq-açıq küreşip hata yaptı.
Kreml bunı açuvlı bir şekilde qabul ete, Balbek qırımtatarı ola da.Boris Babin
«Ruslan Balbek Sergey Aksenov ve oña yaqın Emirali Ablayevnen (Rusiye kontrolindeki Qırım musulmanları müftisi – QA) «cenkleşmege» başlağanı içün problemlerge oğramadı. Bu qırımtatar satqını bunı açıq-açıq yaptı, Kremlge bir sıra şikâyetler yolladı. Mesele Kremlge «qoltutqanını ve faydasını» isbatlamağa tırışqan Aksenov ya da yaqınlarında degil, «açıq siyaset oynamağa» qarar bergen Balbekniñ areketlerinde. Bugün Kreml bunı açuvlı bir şekilde qabul ete, Balbek qırımtatarı ola da. Rusiye mahsus hızmetleri tarafından «kontrol etilmegen ve olarnen razı olmağan» qırımtatarlarnıñ areketleri, istilâcığa qoltutqan satqınlarnıñ bile, Kreml reberleri tarafından ağır qabul etile, şu sebepten «Balbek keysi» peyda oldı», – dep bildirdi o, Qırım.Aqiqatqa.
Lâkin Ruslan Balbekniñ taqdiri şimdi, apiste bulunğanda körüngeninden daa yahşı ola bile, dep ayta «Qırımnıñ reintegratsiya birliginiñ» eksperti.
Onıñ aytqanına köre, Ruslan Balbekniñ apiske alınuvı onıñ içün «kiçik bir qorqunen» yekünlene bile, çünki onıñ islâm biznesi halqara birliginiñ yolbaşçısı Marat Kabayev ile «uzun neticeli» munasebetleri bar. O ise – Rusiye gimnasti Alina Kabayevanıñ babası ola, onı da Vladimir Putinniñ ömür arqadaşı dep adlandıralar.
Marat Kabayev ve Ruslan Balbek Qırımda beraber tedbirler keçirgen ediler. Şimdi munasebetleri nasıl tam belli degil.
Qırımnıñ Rusiye tarafından işğal etilüvi
2014 senesi fevral ayında Qırımda işaretsiz urbada silâlı insanlar peyda oldı. Olar Qırım Yuqarı Şurası, Aqmescit ava limanı, Keriç parom keçiti, diger strategik obyektlerni zapt etip, Ukraina ordusınıñ areketlerini blok etken edi. Rusiye akimiyeti bu insanlarnıñ Rusiye ordusınıñ arbiyleri olğanını başta inkâr etken edi. Daa soñra Rusiye prezidenti Vladimir Putin bular Rusiye arbiyleri olğanını tanıdı.
2014 senesi martnıñ 16-nda Qırım ve Aqyarda yarımada statusınen bağlı dünyada tanılmağan «referendum» olıp keçti, onıñ neticesinde Rusiye Qırımnı öz terkibine aldı. Ukraina, Avropa Birligi, ABD «referendumdaki» rey neticelerini tanımadı. Rusiye prezidenti Vladimir Putin martnıñ 18-nde Qırımnıñ Rusiyege «qoşulğanını» ilân etti.
Halqara teşkilâtlar, Qırımnıñ işğali ve ilhaqını qanunsız tanıp, Rusiyeniñ areketlerini takbih ettiler. Ğarp devletleri bir sıra iqtisadiy sanktsiyalarnı qullandı. Rusiye, yarımadanı işğal etkenini inkâr etip, buña «tarihiy adaletniñ tiklenmesi», dey. Ukrainanıñ Yuqarı Radası 2014 senesi fevralniñ 20-ni, Rusiye tarafından Qırım ve Aqyarnıñ muvaqqat işğali başlağan künü olaraq resmen ilân etti.
